พระราชดำรัสรัชกาลที่ ๔ เรื่องพระพุทธรูปศิลาขาว และเจติยกถาแลบูชากถา พระนิพนธ์ สมเด็จพระสังฆราช (สา) วัดราชประดิษฐ์ฯ

***หนังสือมือสองมีตำหนิ***

พระราชดำรัสรัชกาลที่ ๔ เรื่องพระพุทธรูปศิลาขาว และเจติยกถาแลบูชากถา
พระนิพนธ์ สมเด็จพระสังฆราช (สา) วัดราชประดิษฐ์ฯ

พระพุทธรูปศิลาขาว (องค์หนึ่งในจำนวนทั้งหมด 4 องค์) ประทับนั่งห้อยพระบาท ปางแสดงธรรม (แบบทวารวดี) ราวหลัง พ.ศ. 1000 เดิมอยู่วัดพระเมรุ เมืองนครปฐม ปัจจุบันอยู่ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เจ้าสามพระยา พระนครศรีอยุธยา
กรุงศรีอยุธยา เป็นแอ่งอารยธรรมหรือเบ้าหลอมรวมวัฒนธรรมของสุวรรณภูมิในอุษาคเนย์
มีพัฒนาการความเป็นมาจากวัฒนธรรมของผู้คนและบ้านเมืองแว่นแคว้นหรือรัฐที่มีมาก่อน ซึ่งเรียงรายอยู่โดยรอบ ไม่น้อยกว่า 3,000 ปีมาแล้ว ถ้าย้อนเวลากลับไปก็จะพบ เช่น วัฒนธรรมทวารวดี, สุวรรณภูมิ, โลหะ, หิน
แต่ประวัติศาสตร์โบราณคดีไทยแบบอาณานิคม มองข้ามหลักฐานโบราณคดี แล้วไม่รับรู้สิ่งที่มีอยู่และมองเห็นแก่ตา จึง “ผลัดกันเขียน เวียนกันอ่าน วานกันเชลียร์” โดยเลือกเฉพาะกรุงศรีอยุธยา ตั้งแต่ พ.ศ.1893 ลงไปเท่านั้น แล้วซ้ำซากเฉพาะประวัติศาสตร์ศิลปะของวัดกับวัง จึงไม่มีคนและไม่มีบ้าน
ศิลาขาวห้อยพระบาท
พระพุทธรูปศิลาขาว ประทับนั่งห้อยพระบาท พระหัตถ์ทำปางแสดงธรรม เป็นฝีมือช่างราวหลัง พ.ศ.1000 (เรียกทั่วไปว่าแบบทวารวดี) มีจัดแสดงในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เจ้าสามพระยา จ. พระนครศรีอยุธยา
เป็นพระพุทธรูปถูกเคลื่อนย้ายจากวัดพระเมรุ (ใกล้พระปฐมเจดีย์) เมืองนครปฐมโบราณ จ. นครปฐม
ประวัติความเป็นมายืดยาว ลึกลับซับซ้อนซ่อนเงื่อน ไม่มีคำอธิบายง่ายๆ สั้นๆ แต่ใช้วิธีพิมพ์ซ้ำข้อมูลทั้งหมดไว้ในภาคผนวกของหนังสือ นำชมพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เจ้าสามพระยา (สำนักศิลปากรที่ 3 พระนครศรีอยุธยา กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม พิมพ์เมื่อ พ.ศ. 2559 หน้า 178-217)
พระพุทธรูปศิลาขาว มีประวัติความเป็นมาอย่างละเอียดอยู่ในหนังสือ พระพุทธรูปศิลาขาว สมัยทวารวดี โดย ธนิต อยู่โพธิ์ (เรียบเรียง) พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2507 (ในนิตยสารศิลปากร) แต่ในภาคผนวก (ของหนังสือนำชมฯ) ใช้ฉบับพิมพ์ครั้งที่สี่ พ.ศ. 2510